एमाले पार्टी निर्माणको आफ्नो भिन्नै इतिहास, विरासत र गौरवहरू थिए । झापा विद्रोहको जगमा को–अर्डीनेशन केन्द्र, नेकपा (माले) हुँदै एमाले बनेको थियो । यो पार्टीको जग बस्दा सीपी मैनाली, आरके मैनालीजस्ता नेता थिए, जो आज ओलीसँग छैनन् । को–अर्डीनेशन केन्द्रका तीन संस्थापक नेता माधव नेपाल, झलनाथ खनाल र मुकुन्द न्यौपानेले ओलीलाई साथ दिन सकेनन् । झापा विद्रोहका बिम्ब र कुनैबेला ‘नेपालका नेल्सन मण्डेला’ भनेर बहुप्रचारित मोहनचन्द्र अधिकारीको समर्थन ओलीलाई छैन । माले निर्माण हुँदा साहित्य, संस्कृति र बौद्धिक कर्मबाट अद्वितीय योगदान गरेका मोदनाथ प्रश्रित र प्रदीप नेपालको नैतिक समर्थन अहिले ओलीतिर छैन ।
जुन पार्टीको नेतृत्व अहिले ओली गर्दैछन्, त्यो पार्टीका ‘वास्तविक निर्माताहरू’ अहिले कोही पनि ओलीतिर छैन । इतिहासका यी व्यक्तित्वहरू चनचुने व्यक्तित्व थिएनन, हैनन् । उनीहरूको प्रतिस्थापना सजिलै विष्णु रिमाल, सूर्य थापा, गोकुल बाँस्कोटा, महेश बस्नेतजस्ता पात्र र प्रवृत्तिले गर्न सक्दैनन् । आन्दोलन र पार्टीको नैतिक विरासतका दृष्टिले ओलीका लागि मात्र हैन, एमाले र कम्युनिष्ट आन्दोलन कै लागि यो निक्कै ठूलो क्षति थियो÷हो ।
तर, ओलीले यो पाटोलाई कुनै मतलब दिएनन् । आफ्नै सहकर्मीहरू, आफ्नै आन्दोलन, विचार र इतिहासका आइकनहरू किन यति धैरै टेढिए, ओलीले कहिल्यै सोच्न चाहेनन् । अथवा, उनले यसको कम्युनिष्ट भाषामा भन्दा द्वन्द्ववादी विश्लेषण र समीक्षा गरेनन्, गर्नै रुचाएनन् ।
बरु उल्टै माधव नेपाललाई उनले सार्वजनिक रूपमा ‘तँ’ भनेर सम्बोधन गरे । ‘माधव आउँछ कि भनेर १० बुँदे गरिएको थियो’ भन्दै आफ्नै इतिहास र विरासतको एक आइकनलाई खुलेआम बेइज्जती गरे । हिजो नेपाली कांग्रेसमा पनि चर्को अन्तर्विरोध भएकै हो ।
गणेशमान सिंहजस्ता त्यागी र कृष्णप्रसाद भट्टराईजस्ता सन्त नेतालाई पाखा पार्दै गिरिजाप्रसाद कोइरालाले कांग्रेस कब्जा गरेकै हुन् । यही पीडा खप्न नसकेर सिंह र भट्टराईले जीवनको उत्तरार्धमा पार्टी परित्याग गरे । तर पनि गिरिजा प्रसाद कोइरालाले सिंह र भट्टराईलाई सार्वजनिक सम्बोधनमै ‘तँ’ भनेको कुनै अभिलेख छैन । पार्टी परित्याग गरेर संसार त्यागेका सिंह र भट्टराईको फोटोलाई अहिले पनि कांग्रेसले पूजा गर्दछ ।
आफ्नै पार्टी र आन्दोलनको संस्थापक नेता, आफ्नै पार्टीको करिब १५ वर्ष मूल नेताका रूपमा नेतृत्व गरेको व्यक्ति, सम्भवत भोलि फोटो पूजा गर्नुपर्ने व्यक्तित्वलाई सार्वनजिक रूपमा ‘तँ’ भन्ने आँट गर्नु कम्युनिष्ट आन्दोलनको नैतिक र संस्कृतिजन्य आयामबाट ठूलो क्षति थियो तर, त्यो हानीलाई ओलीले सहजै माने ।
